Karabağlar Yayla Kahveleri
Karabağlar Yaylası; tarımsal hareketlilik, hayvan besleyiciliği, sebze ve meyve yetiştiriciliği, yazlık ve kışlık ihtiyaçların karşılandığı bir yer dinlence ve eğlence mekanı, kültürel ve ekonomik hareketliliğin merkezi olma özellikleriyle Muğla’da öne çıkmış bir bölgedir. Bu bölge Muğla’ya üç km uzaklıkta ve rakım olarak alışıldık yayla kavramının aksine daha aşağıdadır.Yaylada yurt olarak adlandırılan ailelere ait parseller vardır ve bu yurtlar, mülkiyetinde oldukları ailelerin lakaplarıyla anılır.
Karabağlar Yayla Kahveleri ise; Karabağlar yaylası içinde bakkalı, mescidi, lokantası, fırını, kasabı, demircisi, berberi, tandırı, su kuyusu vb. unsurlarıyla bilindik kahve algılayışının aksine birer kültür, eğitim ve ticaret merkezi olarak yer almış yapılardır. Bu kahvelerin geneli sözü edilen eklentilerin yanı sıra konuklarını ağırlayacak açık ve kapalı alanlara sahiptir. Açık alanlar kavak, dut ve ceviz ağaçlarıyla çevrelenmiştir.
Karabağlar Yayla Kahvelerinde geçmişte ortaoyunu ve kukla gösterileri, film gösterileri yapılmış, yağlı pehlivan güreşleri düzenlenmiştir. Yaz aylarında, kurulan pazarlara Muğla’dan gelen berber, ayakkabı tamircisi, nalbant, dondurmacı, macuncu, çitirmekçi vb. esnaflar hizmet vererek sosyal hayata canlılık katmıştır.
Kahve bünyesinde yer alan restoranlarda büryan kebabı, döş, kapama, güveç, tavuk dolma, tarhana vb. yemekler pişirilmiş, börekler ve köy ekmekleri yapılmıştır.
Bu kahveler kentliyi, göçebeyi, köylüyü buluşturmuş, farklı tabakada yer alan insanların birbirini tanıma zemini olmuştur. Dolayısıyla da toplumsal ve kültürel ilişkilerin şekillenmesinde etkili olmuştur.
Karabağlar yaylasında, elli-altmış yıl öncesine kadar yirminin üzerinde kahvenin olduğu bilinmektedir. Günümüzde ise sınırlı sayıda kahve hizmet vermeye devam etmektedir.
Karabağlar kahvelerinin önemli bir bölümü Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 8.3.1989 tarih ve 608 sayılı kararına göre, 2863 sayılı yasa uyarınca tescil edilmiş, korunması gereken kültür ve tabiat varlığı olarak koruma altına alınmıştır. Koruma altına alınan bu kahveler şunlardır: Tozlu, Ayvalı, Berberler, Keyfoturağı, Polis, Süpüroğlu, Vakıf, Hacıahmet, Cihanbeğendi, Yenikahve, Narlı, Kozlu, Kadıkahve, Kırkahve, Gökkıble, Topallar [Bağlarbaşı], Sece.
Adı geçen kahvelerden Süpüroğlu ve Keyfoturağı (Belediye bünyesinde) birer dinlenme yeri ve restoran olarak hizmet vermeye devam etmektedir. Keyifoturağı Muğla Belediyesinin mülkiyetinde, Süpüroğlu da şahıs mülkiyetindedir. Bağlarbaşı ve Sece kahveleri de faaliyetine devam etmektedir ancak bunlar yakınlıklarına rağmen Karabağlar yayla kahveleri içinde anılan kahveler değildir.
Not: Katkılarından dolayı Yrd. Doç.Dr Ali Abbas ÇINAR (MÜKÜMER) ve Esin Gençtürk GÜMÜŞ’e (Muğla Belediyesi) teşekkür ederiz.
