Muğla Bacası

Muğla ilinin simgelerinden birisi olan Muğla  bacası bir bütünün en son parçası olarak değerlendirilmelidir. Baca bir evin simgesidir. Toplumumuzda “bacası tütmek” bir ailenin varlığının birliğinin; “ocağı sönmekte” ailenin yok oluşunu, yıkılışını, başına bir dert gelmesinin kısa anlatımıdır. Bu soyut niteliklerin dışında bir bina olmadan tek başına bacadan bahsetmekte yetersiz kalacaktır. Tıpkı baca gibi önemli olan bir başka kültürel unsurda “Muğla evleridir”.

Anadolu; onlarca kültüre ev sahipliği yaparak bu farklılıkların hepsini bünyesinde harmanlamış, kendine has dokusunu ortaya koymuştur. Yüzlerce yıldan günümüze gelen bir unsurda sivil mimari örneklerinden evlerdir. Ülkemizin coğrafi dağılımı ve iklim yapısına göre değişiklik gösterse de hemen her yerde karşımıza “toprak dam evler” çıkmaktadır. Toprak damlar yapımı ve malzeme temini kolay olması açısından bazı ufak tefek değişikliklerle olmakla beraber ülkemizin hemen her bölgesinde uygulanmıştır. Bu evlerin sonraki aşaması ise kerpiç ya da taş evlerdir.  

Osmanlı döneminde el sanatları ve zanaatların genellikle Rum ustalar tarafından icra edildiği bilinmektedir. Muğla geleneksel ev tipini oluşturan yapı Rum Ustalar tarafından inşa edilmiş ve zaman içerisinde Türk ustalarda bu evlerden yapmaya başlamış ve 1922 yılına kadar en güzel mimari örnekleri verilmiştir.Muğla ülkemizin en çok yağış alan illerinden birisidir. Halk arasında “deli memet” olarak adlandırılan  poyrazla karışan yağmurun  her yönden yağması halkın ihtiyacına göre bir baca şekillendirmesinde etken olmuştur. Muğla bacasının dört tarafının açık olarak yapılması baca tıkanmalarını ve soba tütmesini engellemektedir. 28 adet yağlı kiremitle çok çabuk yapılabilen bacaların onarımı kolaydır.Bacanın üzeri yağıştan korunmak amaçlı olarak haç şeklinde kapatılmıştır.İklimin özelliği ve kullanım amacına göre rüzgarı ve yağmuru kesecek biçimde üstü kapatılarak dikdörtgen biçiminde şekillenmiş, 28 alaturka kiremidin taş işçiliğinin inceliğiyle bir bütün oluşturması ve başka bölgelerde kullanılmadığı için Muğla’nın sembolü olmuş bir baca türüdür.Yapılan çalışmalarda geleneksel Muğla bacasının çoğunlukla Muğla Merkez olmak üzere Milas, Yatağan, Ula, Köyceğiz, Ortaca ilçeleri ve Bozüyük, Kafaca, Yeşilyurt, Yerkesik, Gökova ve Akyaka vb. beldelerde de uygulandığı görülmektedir.