KAUNOS ANTİK KENTİ

Kaunos, Köyceğiz Gölü’nü Akdeniz’e bağlayan Dalyan Çayı’nın (Calbis) batı kıyısında, Dalyan Beldesi’nin hemen karşısındaki Çandır Köyü’nün sınırları içindedir. Antik dönemde bir liman kenti olan şehir, Dalyan Deltası’nın oluşması nedeniyle bugün deniz kıyısından uzaklaşmıştır.Arkeolojik belgelere göre dip tarihi MÖ 10. yüzyıla kadar giden Kaunos’un, çok daha eski bir yerleşim yeri olduğu tahmin edilmektedir. Bulunan belgeler ve kalıntılar, Kaunos’un bir zamanlar büyük bir ekonomik güç ve kendi adına para basabilmiş egemen bir devlet olduğunu ortaya koymaktadır. Kaunos’lular kendilerinin Girit’ten gelme olduklarını söylerken, Herodotos onların yerli bir halk olduğunu düşünmektedir. Kaunos tanrılarının başında, BasileusKaunios gelmektedir. Kaunos Antik Kenti kazılarında da belgelenen bu tanrının adı 1973 yılında Letoon’da bulunan ve Fethiye Müzesi’nde sergilenen Likçe, Grekçe, Aramice olan üç dilli yazıtta da geçmektedir. Bugünkü bilgilere göre Kaunos’lular kendi kentlerinin yerel ismini M.Ö.4. yüzyılın sonuna kadar kullanmışlardır.Antik Kente varıldığında ilk dikkat çeken kalıntılar, kayalara oyulmuş Kral Mezarlarıdır. Kaya mezarları, güneybatıya doğru yedi farklı alanda gruplanmaktadır. M.Ö. 4. tarihlenen toplam 167 mezar içindeki en önemli grup, bugün Kaunos’un simgesi durumundaki Tapınak Cepheli olanlarıdır. Kaunos kentinin soyluları için yapılan yaklaşık 2400 yıl öncesine ait dünyaca ünlü kaya mezarları, kentin ekonomik, siyasi, sosyal ve dini yaşamı hakkında detaylı bilgiler vermektedir. Kentin soyluları için oldukça yüksek bir duvar gibi yükselen Balıklar Dağı’nın güney alnacına oyularak yapılmışlardır Kentte dikkati çeken diğer bir alan yukarı akropoldür. Güney yamacı tamamen sarp olan akropolün zirvesinde kulelerle desteklenmiş orta çağdan kalma bir sur duvarı bulunmaktadır.Akropolleri, şehir surları, tiyatro, kilise, hamam, su deposu, çeşme, agora, stoa ve kent içi yolları ile tapınaklar ve kutsal alan, liman ve nekropoller, teraslar üzerine kurulmuş olan kenttengünümüze kalan kent dokularıdır.Kaunos Tuzlası ise, Anadolu arkeolojisinde bir “ilktir”.Zamanında “Göz Merhemi” yapımında aranılır bir katkı maddesi olan “Kaunos Tuzu”nun üretildiği tavaların yeri, Dalyan Beldesi’nin dünyaca ünlü İztuzu Sahili’ndedir.

KAUNOS-KBİD

Şehrin Kuruluş Efsanesi

Apollo’nun oğlu olan Karya Kralı Miletos’un ikizleri olur. Erkeğe Kaunos, kıza Byblis adı verilir. İkizler büyüdüklerinde Byblis erkek kardeşine aşık olur. Bu aşk, kardeş sevgisinin çok ötesindedir. Ancak ikizinden karşılık bulmaz. Bu yasak aşkı öğrenen kral, oğlunu ülkesinden kovar. Kaunos kendisini sevenlerle birlikte ülkeden ayrılır ve Lidya sınırındaki, şimdiki Dalyan’nın karşısındaki kendi adını taşıyan kenti kurar. Byblis ise karşılıksız kalan sevgisi yüzünden hayatına son vermek isteyerek yüksek bir kayanın üzerinden kendisini atar. Ama Nympheler (su perileri) Byblis’e acır ve onu bir pınara dönüştürür. Byblis’ingöz yaşları nehir olur çağlar durur.

Mermerden 3 basamaklı olarak inşa edilmiş olan bu platformun bloklarını birbirine bağlamak için demir kenet ve dübel kullanılmıştır. Euthynterie’yi ( düzleme tabakası) oluşturan bloklar üzerine eşit aralıklarla kazınmış olan haç formlu işaretler, dairesel yapıyı 16 eşit bölüme ayırmaktadır. Doğuyu, batıyı, güneyi ve kuzeyi işaret eden sektörler kendi içlerinde tekrar eşit dilimlere bölünmüşlerdir. Basamaklar üzerinde birbirlerine 60°lik açı ile ΡΑΔΑΜΑΝΘΙΣ ve ΚΡΑΝΑΙΣ yazıları bulunmaktadır. Bu yazılar phyle (en büyük siyasal topluluk) isimleridir.

Artemis Eleuthera

Tanrıca giydiği üst elbisesi üzerindeki hayvan, bitki tasvirleri ve başındaki surlu tacı ve taçtan aşağıya sarkan örtüsüyle Efes Artemisi veya Aphrodisias Aphroditesi gibi bir Anadolu tanrıçasının görseli olan Kaunos heykelciği, özellikle kollarının olmayışıyla bu tipolojideki diğer tanrıçalardan kendini ayırır.

Haberci Tanrıça İris

Kaunos’da erken dönem (M.Ö. 490-390) sikkelerin büyük bölümünde aynı tasvir görülmektedir. Ön yüzde tanrıların habercisi İris, arka yüzde baitylos (tanrıların yaşadığı yer olduğuna inanılan konik biçimli kült taşına verilen isim). Erken dönem üzerindeki sikkelerde bu kült taşı daha çok doğal bir kaya görünümündeyken, geç dönemlerde yüksek ve düz kenarlı piramit şeklindedir. Kült taşının her bir yanında bulunan “∇” (k)ve “Γ” (b) harfleri Kaunos’un eski yerel ismi Kbid’in ilk harfleridir.