LETOON

Kuruluş Mitolojisi

Letoon, Tanrı Apollon ve Artemis’in annesi Leto adına kurulmuş bir şehirdir. Tanrılar tanrısı Zeus, titanlardan güzel saçlı Leto’ya gönlünü kaptırır. Zeus, Leto’ya sahip olur ve hamile kalan Leto, Zeus'un kıskanç eşi Tanrıça Hera’dan kaçarak, ikiz bebekleri olan Apollon ve Artemis’i, Delos Adası’nda doğurur. Daha sonra Ksanthos Nehri’nin denize ulaştığı yere gelip, nehir boyunca, Leto Tapınağı’nın bugün bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürür. Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça, yöre halkını izin vermemeleri yüzünden kurbağaya çevirir.

Üç Dilli Yazıt

Letoon’da 1973 yılında bulunan ve Fethiye Müzesi’nde sergilenmekte olan, Likçe, Aramice, Grekçe olmak üzere üç dilde yazılmış olan Stel, Likya’nın Pers egemenliğinde olduğu M.Ö. 338 yılına tarihlenmektedir. Stel’in bir yüzünde 41 satır Likçe, yan yüzünde 27 satır Aramice, diğer yüzde ise 35 satırlık Grekçe metin yer alır.

Yazıtta;

“Pers Devleti’nin çıkardığı yeni bir kanunda Simian adlı rahibe yeni bir tanrı kültü kurması için görev veriliyor. Yeni kült ve sunak Kral Kaunos ve Arkesimas onuruna kuruluyor.”

Aramice versiyonuna göre bu anıt Kral Artakserses Döneminde yerleştirilmiştir,  fakat bu isimle birçok kral olduğu için tarih belli değildir. Yazıta göre bu kararname ile “Piksodaros (Satrap - Vali) gözetiminde uygulanacaktır” denmektedir.

Mozaik

Apollon Tapınağı’nda taban süslemesi olarak yapılmıştır. Ortasındaki güneş motifi Işık Ülkesi Likya’yı, sağdaki Lyra betimlemesi Tanrı Apollon’u soldaki ok ve yay ise tanrıça Artemis’i sembolize etmektedir. Mozaik tapınağın inşa edildiği Hellenistik Döneme tarihlenmektedir. Zorlu doğa şartları ve zamanın karşı konulamaz olumsuz etkilerine rağmen günümüze kadar büyük bir oranda korunarak günümüze kadar gelmiş bu eserin daha fazla olumsuz şartlara maruz kalmasını önlemek amacıyla, Letoon Antik Kenti 2004 yılı Restorasyon ve Kazı Çalışmaları sezonunda, bulunduğu Apollon Tapınağı cellasından Türk ve Fransız kazı ekibinin ortak çalışmaları neticesinde kaldırılmış, restorasyon ve konservasyonu yapılarak Fethiye Müzesine getirilmiştir. Eserin kaldırıldığı orijinal yerine ise bir kopyası yerleştirilmiştir.

Arruntii Anıtı

Antik Dönemde kutsal alanlar yazılı belgelerin yanı sıra, alana sunulmuş gösterişli adaklar, adlarının kuşaklar boyu hatırlanması için ünlü kişilerce yaptırılarak adanmış göz alıcı heykeller ve çok sayıdaki onur anıtı ile geçmişin canlı tutulmasına katkı sağlamışlardır. Bu bağlamda Arruntii Anıtı önemli bir anıttır. Likya’nın ilk senatörü olan M. ArruntiusClaudianus, Vespasianus zamanında atlı sınıfa katılmış ve 10 yıl kadar başarılı bir asker olarak hizmet etmiştir. Ksanthos’un ünlü Arruntius Ailesi’ne mensuptur.